Większość osób zapytana o to, czym jest znak towarowy zapewne odpowie, że to nazwa lub logo firmy. Chociaż są to prawidłowe skojarzenia to odmian znaków towarowych jest zdecydowanie więcej. Podstawowy podział obejmuje znaki konwencjonalne i niekonwencjonalne. Poniższej krótki przewodnik po znakach towarowych, który przybliży Ci charakterystykę poszczególnych rodzajów.
Chroń swoją markę przed lepkimi łapkami konkurencji
Każdy przedsiębiorca doskonale wie, jak dużo czasu i energii potrzeba, aby wypromować swoją markę. To wizytówka, która budzi pozytywne skojarzenia wśród konsumentów i pozwala uzyskać przewagę konkurencyjną. Często to właśnie w marce koncentrują się te pozytywne lub negatywne opinie o firmie. Z tych powodów ją zastrzec w formie znaku towarowego w Urzędzie Patentowym. Nie ma skuteczniejszego sposobu na ochronę przed nieuczciwą konkurencją.
Jak pokazują statystyki, około 99% zgłoszeń dotyczy nazwy, logo bądź grafiki (sygnet). W wyjątkowych przypadkach udaje się zastrzec również kształt produktu, kolor i dźwięk.
- Jak chronić markę firmy? Poznaj metody płatne i darmowe.
Rodzaje znaków towarowych: oznaczenia konwencjonalne i niekonwencjonalne
Znakiem towarowym określa się każde oznaczenie, które posiada zdolność odróżniającą. Czyli nadają się do odróżniania jednych towarów i usług od drugich. Przykładowo słowo Fenix pozwala wyróżnić się z grona sklepów monopolowych. Takiej funkcji nie spełnia nazwa „klinika dentystyczna” na rynku ortodontów.
Do znaków konwencjonalnych (klasycznych) zalicza się oznaczenia słowne, graficzne i słowno-graficzne. Przykład:
Przeważnie przedsiębiorcy decydują się na rejestrację właśnie tego typu oznaczeń. Znaki niekonwencjonalne stanowią zdecydowaną mniejszość i są to bardziej wyszukane odmiany znaków towarowych, mające zdolność odróżniającą tj. smak, zapach, a nawet dotyk.
Słowne znaki towarowe (ochrona nazwy).
To najbardziej popularne, klasyczne rodzaje znaków towarowych.
W tej formie przedsiębiorcy decydują się zastrzec nazwę swojej firmy, produktu lub usługi. Możliwe jest także zastrzeżenie domeny internetowej jako słownego znaku towarowego. Ochronie podlega wówczas samo słowo, a dokładniej jego część fonetyczna. Nie jest objęta ochroną czcionka, czy też szata graficzna użyta do prezentacji nazwy. Nie ma też znaczenia, czy we wniosku rejestracyjnym przedstawisz swoją nazwę przy użyciu wielkich, czy małych liter.
Słowne znaki towarowe, jak sama nazwa wskazuje, chronią tylko płaszczyznę fonetyczną.
Przykład:
- Huawei;
- Romet;
- BMW.
Słowno-graficzne znaki towarowe (ochrona logo).
Kolejna klasyczna wersja znaków towarowych, które cieszą się dużą popularnością.
Słowno-graficzne znaki towarowe charakteryzują się ochroną nie tylko brzmienia określonego słowa, ale również sposobu jego graficznej prezentacji. W tej formie zastrzega się przeważnie logo firmy, czyli określone słowo zaprezentowane w fantazyjnej szacie graficznej. Ochronie podlega co do zasady wygląd znaku.
Przykładem może być skuteczna rejestracja logo:
- Żabka;
- Play;
- Snickers.
Znak słowno-graficzny może zabezpieczać również przy okazji samą nazwę, o ile posiada ona zdolność odróżniającą. Czyli nadaje się do zastrzeżenia jako osobny, słowny znak towarowy. Nawet jeżeli w logo mamy nazwę opisową to warto rozważyć rejestrację znaku towarowego. Jak pokazuje praktyka, ludzie widząc świadectwo ochronne są jak zahipnotyzowani i nie zastanawiają się co właściwie takie prawo chroni.
Graficzne znaki towarowe (ochrona sygnetu)
W tej formie jesteś w stanie chronić graficzną część swojego firmowego logo tj. jego sygnet. Możesz także zastrzec rysunek, który występuje w obrocie samodzielnie i używasz go do oznaczania swoich produktów lub usług. Najbardziej charakterystyczny znak towarowy zastrzeżony w formie graficznej to chyba znane we wszystkich zakątkach świata nadgryzione jabłko Apple.
Przestrzenne znaki towarowe – co to takiego?
Wiesz już jakie są rodzaje znaków towarowych konwencjonalnych. Pora przyjrzeć się bliżej znakom niekonwencjonalnym. Zaliczamy do nich m.in. znaki przestrzenne.
Chronią one charakterystyczny, trójwymiarowy kształt określonego produktu. Przeważnie jako przestrzenne znaki zastrzegane są butelki, flakony, ale także budynki. Ich forma musi jednak zdecydowanie odbiegać od oczekiwań konsumentów, norm i zwyczajów obowiązujących w danym sektorze. Problem ze znakami przestrzennymi jest taki, że wielkie koncerny często próbują zastrzec w formie znaku przestrzennego wiodące produkty o typowym kształcie. Taki zabieg daje im nadmierną ochronę i ogranicza wolny rynek, ze szkodą dla mniejszych przedsiębiorstw.
Przykłady skutecznych rejestracji unijnych znaków towarowych:
Czym przestrzenny znak towarowy różni się od patentu?
Zdarza się, że pojęcia te w potocznym języku używane są zamiennie. Patent i znak towarowy to jednak nie to samo.
Ten pierwszy daje prawo do zarobkowego i wyłącznego korzystania z określonego wynalazku. Ochronie podlega więc techniczne rozwiązanie określonego problemu. Ma ona charakter czasowy (maksymalnie 20 lat) i ograniczony terytorialnie (do jednego lub kilku krajów).
Znak towarowy ma natomiast za zadanie wyróżnić dany towar lub usługę na tle innych, takich samych lub podobnych. Służy do konsumpcyjnego ich oznaczania. Prawo ochronne w tym przypadku przyznawane jest na okresy 10-letnie z możliwością przedłużenia. Może więc trwać wiecznie.
Co ciekawe część firm walczy o to aby w formie znaków przestrzennych zastrzegać rozwiązania, które podlegają ochronie tylko w reżimie prawa patentowego. Przykładem mogą być skuteczne rejestracje wyglądu klocka LEGO oraz kostki Rubika. Oba te rozwiązania były chronione patentami, które wygasły. Ich właścicielom udało się je ponownie zastrzec w formie znaków przestrzennych. Dodać należy, że po czasie konkurencja im te prawo unieważniła.
Czy kolor może być przedmiotem ochrony?
Nowe rodzaje znaków towarowych zgłaszane do rejestracji nie przestają zaskakiwać. Wyobraźnia przedsiębiorców pod tym względem jest nieograniczona. I tak na przykład istnieje możliwość zastrzeżenia w formie znaku towarowego koloru lub zestawienia kolorów, które pozwalają odróżnić dany produkt lub usługę oferowaną do sprzedaży na tle innych. Nie jest to jednak proste. Kolor w połączeniu z danym produktem musi jednoznacznie kojarzyć się konsumentom z określoną marką. W ten sposób udało się zastrzec:
- czarny papier toaletowy;
- kolor pomarańczowy dla marki ORANGE;
- kolor fioletowy dla czekolad Milka.
Pozycyjne znaki towarowe
To niekonwencjonalne oznaczenia, które chronią konkretne umiejscowienie znaku na produkcie. Istotna jest lokalizacja danego symbolu i jego położenie względem towaru. Sam znak nie ma zdolności odróżniającej. Nabywa ją w połączeniu z miejscem na produkcie w którym występuje. Widać to na przykładzie Adidasa. Tej marce udało się zarejestrować szereg znaków pozycyjnych przedstawiające trzy paski na odzieży. W rejestrach można odnaleźć rysunki bluz, spodni i czapek z trzema paskami. Kiedy jednak Adidas wystąpił o ochronę trzech pasków bez wskazania miejsca ich występowania otrzymał odmowę.
Zdolność odróżniające znaków towarowych w tej formie również jest dyskusyjna i często przedsiębiorcy spotykają się z odmową rejestracji. Dobrze jest więc przed rozpoczęciem procedury rejestrowej skorzystać z pomocy rzecznika patentowego, który oceni realne szansę na uzyskanie ochrony.
Czy deseń lub faktura może być przedmiotem rejestracji?
Niekonwencjonalne wersje znaków towarowych obejmują także zestawy powtarzających się elementów, występujących regularnie. W ten sposób możesz uzyskać prawo ochronne na deseń lub fakturę produkowanej przez Ciebie tkaniny, mebli, czy też odzieży. Urząd patentowy będzie jednak wnikliwie badał zdolność odróżniającą takiego oznaczenia. Wzór nie może być więc zbyt prosty.
A gdyby tak zastrzec animacje?
Nowoczesne technologie pozwalają tworzyć nowe rodzaje znaków towarowych. I tak obecnie istnieje możliwość zastrzeżenia ruchomego oznaczenia, które jednoznacznie kojarzone jest z określoną marką. Możesz więc wystąpić z wnioskiem o uzyskanie prawa ochronnego na animację złożoną z kilku filmowych klatek.
Ruchome znaki towarowe to kolejny rodzaj znaków niekonwencjonalnych. Odrębną kategorią oznaczeń niekonwencjonalnych są natomiast znaki multimedialne, które łączą obraz, ruch i dźwięk. Głośnym echem odbiła się w Polsce rejestracja „cieszynki” Krzysztofa Piątka. Było to nagranie gdzie piłkarz po strzelonym golu wykonuje charakterystyczny gest strzelających pistoletów.
W tym przypadku do zgłoszenia rejestrowego należy dołączyć plik audiowizualny. Taki znak nie może być jednak nadmiernie rozbudowany, musi być prosty w odbiorze, aby nie spotkał się z odmową rejestracji. W formie znaku towarowego można zastrzec również hologram, który zmienia się w zależności od kąta patrzenia.
Niewidzialne znaki towarowe?
Istnieje grupa znaków towarowych niekonwencjonalnych, która określana jest mianem niewidzialnych. Należą do niej te odmiany znaków towarowych, które wyrażane są za pomocą dźwięku, zapachu, smaku, a nawet dotyku (np. specyficzna faktura produktu). Nie ma przeszkód, abyś chronił swoją markę właśnie w takiej formie. Trudności na etapie procedury rejestrowej mogą się wiązać jedynie ze sposobem przedstawienia tych oznaczeń w rejestrach. I to właśnie najczęściej jest powodem odmowy rejestracji. Mimo wszystko w niektórych krajach udało się zastrzec:
- zapach świeżo ściętej trawy do oznaczania piłek tenisowych;
- ryk tarzana;
- znak dotykowy w postaci butelki do połowo obleczonej w skórę.
Większość zgłoszeń rejestrowych dotyczy klasycznych odmian znaków towarowych. Nie oznacza to jednak, że zgłoszenie do rejestracji znaku niekonwencjonalnego jest z góry skazane na porażkę. Niezależnie od tego jakie oznaczenie wybierzesz, pamiętaj, że musi ono posiadać zdolność odróżniającą. Pomoże Ci to ocenić rzecznik patentowy. Możliwość przedstawienia znaku w rejestrze w jasny i precyzyjny sposób zwiększa szanse na uzyskanie świadectwa ochronnego.
